22 september 1984: Manifestatie: geen nieuwe kerncentrales
|
Zoeken: kernenergie, Dodewaard
Uitkomsten
Kamperen over voorstel bezetting Dodewaard-terrein
Hoewel hier niet echt van een actie gesproken kan worden, maar eerder van een massaal discussie-weekend, is deze bijeenkomst zo belangrijk voor de antikernenergie beweging, dat ze zeker niet in dit overzicht mag ontbreken.
Het 'Pinksterkamp bij het gat van Hagen" (een recreatieplas op ongeveer 7 km van de kerncentrale in Dodewaard) is een initiatief van de Gelderse Stroomgroepen. De bedoeling is een tweedaagse vergadering over het voeren van verdergaande, directe acties tegen kernenergie. Het voorstel is om in oktober over te gaan tot een terreinbezetting van de kerncentrale. Eén van de voorwaarden voor de actie is, dat die openbaar aangekondigd moet worden.
Aanleiding om te gaan praten over hardere acties, is de kater na de grote anti-UCN-actie en het daarop volgende besluit van het kabinet om de uitbreiding toch door te laten gaan. Ook is in de voorgaande maanden duidelijk geworden dat de centrale in Dodewaard illegaal draait. Volgens de vergunning moet er in het opslagbassin, waar de splijtstofstaven ter afkoeling in opgeslagen worden, genoeg ruimte aanwezig zijn om alle, op dat moment in gebruik zijnde kernstaven, op te slaan. Dit is echter niet het geval. Als dit bekend wordt gemaakt, wordt de vergunning door minister van Economische Zaken Van Aardenne met terugwerkende kracht (!) veranderd. Algemeen wordt ingezien, dat met alleen praten en demonstreren Dodewaard en Borssele niet dicht gaan.
Op het discussiekamp, waar zaterdags 2000 en zondags zelfs 5000 mensen zijn, wordt in kleine groepjes gediscussieerd over het voorstel tot een terreinbezetting. Hoewel de motieven achter het actievoorstel algemene instemming vinden, wordt toch besloten om te gaan blokkeren in plaats van te bezetten, omdat het overgrote deel van de aanwezigen een poging tot terreinbezetting uit ziet lopen op een grote veldslag.
In het actieplan zit nog een ander belangrijk element: basisdemocratie. Om zoveel mogelijk mensen bij de actie te betrekken en er vanuit gegaan wordt dat iedereen mee moet kunnen praten, wordt er een voorstel gedaan om basisgroepen te vormen: kleine groepjes mensen die elkaar goed kennen. Er moet een Landelijk Overleg komen van vertegenwoordigers/sters uit die basisgroepen. Dit L.O. mag echter geen initiërende, beslissende functie krijgen en mag geen instituut worden: de basis(-groepen) beslist. Dit is nodig om de basisdemocratische uitgangspunten zo goed mogelijk te waarborgen.
Basisgroepen zijn een oude organisatievorm uit de Spaanse burgeroorlog en in ere hersteld door Amerikaanse actiegroepen bij een terreinbezetting van een kerncentrale in Seabrook. Naast de actievorm (massale, openbaar aangekondigde, directe actie) is ook het vormen van basisgroepen een belangrijke gebeurtenis. Nog steeds is deze organisatievorm in (het radicale deel van) de AKB gemeengoed. De beweging die dat weekend ontstaat, en die zich Dodewaard Gaat Dicht! noemt, wordt zeer bepalend voor de antikernenergie strijd in de begin van de jaren tachtig.
Men besluit om van 18 tot 25 oktober de kerncentrale in Dodewaard te blokkeren, als deze niet vóór eind september gesloten is.
Dodewaard Anders
Van 10-20 oktober staat Vereniging Milieudefensie met een groet tent en een windmolen op het dorpsplein in Dodewaard, om te laten zien ‘hoe het wel moet’. In de tent tentoonstellingen, video’s, informatiemateriaal over muurisolatie tot zonnecollectoren en veel deskundigen over alles wat met energie te maken heeft. De actie heet Dodewaard Anders en is een poging de negatieve publiciteit over Dodewaard te doorbreken: “het wordt tijd voor positieve actie”. Milieudefensie hoopt er aan mee te kunnen werken “dat Dodewaard van een vestigingsplaats voor een kerncentrale te maken tot een centrum van energiebesparing en milieuvriendelijke energiebronnen.”
De uitnodiging voor Dodewaard Anders die bij iedere inwoner in de brievenbus valt eindigt aldus: “Waarschijnlijk wilt U weten hoe wij nu tegenover de blokkade van het weekend staan? Wel, wij vinden ook dat de kerncentrale dicht moet, maar wij vinden ook dat we moeten laten zien hoe het wel kan. Dat willen we met "Dodewaard Anders" laten zien. Daarom blijven we in het weekend gewoon doorgaan met voorlichting geven over energiebesparing.”
Sabotage in je vrije tijd
In de buurt van de kerncentrale in Dodewaard wordt geprobeerd het hoogspanningsnet te saboteren. Met een koperen draad wordt geprobeerd kortsluiting te veroorzaken met één van de hoogspanningskabels tussen de kerncentrale en een transformatorstation. Dit mislukt. Deze keer. De actie wordt opgeëist door het ‘Verzetsfront Willy Wortel en de Lampjes’. De groep zal nog regelmatig van zich laten spreken door dergelijke acties, al worden veel van de acties niet gepubliceerd. Uit interviews met politie en elektriciteitsmaatschappijen blijkt deze vorm van sabotage regelmatig voor te komen.
Het ‘Verzetsfront’ geeft vlak voor de tweede grote blokkadeactie in Dodewaard (september 1981) een brochure uit, getiteld "Kortsluiting. Sabotage in je vrije tijd". In deze brochure wordt uitgebreid beschreven hoe men het best kortsluiting kan veroorzaken in hoogspanningsleidingen en worden er tips gegeven om de kans op ongelukken en arrestaties zo klein mogelijk te maken. “Voor ons is de tijd van vreedzame strijd tegen kernenergie voorbij”, schrijven ze.
Volgens de elektriciteitsbedrijven is het volstrekt onmogelijk om het hele hoogspanningsnet, met een totale lengte van 4200 km, te beveiligen.
Kalkar (s)loop
Een estafette tussen de kerncentrale in Dodewaard en de kweekreactor in Kalkar, net over de grens bij Nijmegen, onder de titel 'Kalkar (s)loop, breekijzers tegen kernenergie', georganiseerd door de Energiewinkel in Nijmegen. Ruim 100 mensen kijken toe, of lopen een stukje mee. In Kalkar wordt er een deur geforceerd met breekijzers van piepschuim.
'Met de groe(n)ten uit Dodewaard'
Een marktkraam op de zomermarkt van 1986 in Dodewaard. Onder het motto “Je moet de groe(n)te uit Dodewaard hebben” ligt een bakfiets vol met in felle kleuren gespoten verlepte groente. De groenten zien er afschuwelijk uit en zijn ook nog eens verschrikkelijk duur. In de kraam worden de groenten aangeprezen. Het zijn de laatste min-of-meer eetbare, maar flink besmette groenten die nog verkrijgbaar zijn nadat de ramp in de kerncentrale in Tsjernobyl alle landbouwproducten onbruikbaar heeft gemaakt. Spinazie is er niet, dat mag niet gegeten worden. Natuurlijk zijn er voor de Dodewaarders anti-kernenergie-ballonnen en folders tegen kernenergie.
Geld over de balk smijten in Dodewaard
Na een flinke wandeling door het dorp Dodewaard, demonstreren ongeveer 50 mensen bij de kerncentrale tegen het ‘over de balk gooien’ van geld voor kernenergie. Er wordt ter plekke geld gedrukt en over de balk (de toegangsslagboom) gesmeten. Ook is er een Rad van Waanzin, deelnemers kunnen een inspectietocht in de kerncentrale winnen en iedereen krijgt een jodiumpil: in te nemen in geval van een ongeluk. Tevens is het de herdenking van 4 jaar Tsjernobyl.
Niet nog 10 jaar Dodewaard
De SEP heeft aangekondigd Dodewaard tien jaar langer dan gepland open te willen houden. Als reactie daarop wordt er een openbaar aangekondigde blokkade georganiseerd. Ruim 100 mensen nemen deel en de beweging tegen kernenergie wordt, door wat gezien wordt als een zeer geringe opkomst, voor de zoveelste keer doodgewaand door de media. Een groep jongeren (“uit Opheusden”, volgens de plaatselijke krant) is hinderlijk aanwezig en vallen demonstranten lastig. Wat dat betreft lijkt er nog weinig veranderd: demonstreren in Dodewaard wordt niet door iedereen op prijs gesteld. Na enkele uren wordt de blokkade opgeheven.
Wandelen for een nucleair-vrij Europa
Op 12 januari zijn ze in Brussel tegen kernenergie en kernwapens gaan wandelen en via Engeland en Frankrijk zijn ze in maart in Nederland aangeland. Het is een groep van zo’n 80 wandelaars die in totaal 1500 km gaan lopen en op 12 oktober in Moskou aan willen komen. De actie ‘Walk For a Nuclear-Free Europe’ is georganiseerd door For Mother Earth. Op 18 maart zijn 150 wandelaars en sympathisanten bij de kerncentrale van Dodewaard. Een delegatie krijgt een gesprek (wat niets oplevert) met de directeur, terwijl de overigen zich vermaken voor de hoofdpoort, waardoor het verkeer in en uit de centrale voor een middag stil ligt. De politie grijpt niet in, en de sfeer is zeer vriendelijk.
Feest: Dodewaard gaat dicht!
Op 3 oktober heeft de SEP beslist Dodewaard te sluiten: er is 'geen perspectief voor kernenergie in Nederland'. Een grote verrassing. Milieuorganisaties besluiten snel een groot feest te organiseren voor oude en nieuwe activisten. Op zaterdag 2 november verrijst er een grote tent vlak bij de centrale. Muziekgroepen die begin jaren 80 ook speelden op de grote acties toen, besluiten nu ook weer te komen ('RK. De Veulpoepers'). Het feest heeft natuurlijk een duidelijk nostalgisch karakter. 's Avonds is er enige consternatie als een geplande fakkeloptocht naar de centrale op last van de politie afgelast wordt: dronken buurtbewoners dreigen met geweld. Er lijkt weer niets veranderd! Het feest wordt desondanks niet in mineur afgesloten: men weet immers: "wie het laatst lacht, lacht het best!"
Dodewaard: stroom valt uit na sabotage
De stroomtoevoer naar kerncentrale Dodewaard wordt gestopt door sabotage aan de hoogspanningsleiding in de buurt. Door kortsluiting teweeg te brengen ongeveer een kilometer van de kerncentrale, ontstaat op 20 meter hoogte een explosie in de leiding. De elektriciteitsuitval wordt in de kerncentrale onmiddellijk door de noodstroomvoorziening overgenomen.
In de eerste helft van de jaren tachtig gebeurde het regelmatig dat hoogspanningsleidingen gesaboteerd werden uit protest tegen het kernenergie. Meestal werden die dan opgeëist door het ‘Verzetsfront Willy Wortel en de Lampjes’. Zover bekend is deze actie niet opgeëist. Het is ook een beetje vreemd moment, want de kerncentrale is al in maart 1997 definitief gesloten, hoewel de splijtstof nog wel aanwezig is. De daders zouden zich in een gestolen auto uit de voeten hebben gemaakt. Ook al niet echt de werkwijze van antikernenergiegroepen als Willy Wortel. Toch is de burgemeester van Dodewaard in eerste instantie “er van overtuigd dat de tweemansactie rechtstreeks tegen de kerncentrale bedoeld was.” Later ontstaan er wel twijfels over het motief; misschien toch gewoon malloten?