9/10 juni 1980: Blokkades dumpingstransporten
|
Zoeken: Nieuwe kerncentrales, Zuid-Holland
Uitkomsten
Handtekeningen tegen Borssele 2
Het bestuur van de VMZ (Vereniging Milieuhygiëne Zeeland) overhandigd 3.686 handtekeningen tegen de bouw van de tweede kerncentrale in Borssele aan de voorzitter van de Tweede Kamer. De actie is om kracht bij te zetten voor de eis voor een moratorium op kernenergie: de bouw van kerncentrales moet worden gestopt: eerst moeten bevredigende oplossingen gevonden worden voor de bekende problemen. Daarnaast moet er diepgaand onderzoek, met veel meer financiële steun dan voorheen, worden opgezet naar andere middelen en bronnen waaruit energiebetrokken kan worden.
Snelle portier: bezetting ministerie mislukt
Een snel reagerende portier is er de oorzaak van dat ongeveer 55 mensen die de kernenergieafdeling van het ministerie van Economische Zaken willen bezetten, niet verder komen dan de hal. De draaideur waar ze door heen moeten is door de sprintende portier op slot gedaan. Er wordt nog wel geprobeerd die deur te forceren, maar ondertussen heeft de portier tijd om de andere kant te barricaderen en ook de politie is al snel aanwezig. De bezetting had een reactie moeten zijn op het kabinetsbesluit over de bouw van nieuwe kerncentrales. Na een half uur is er genoeg politie en ontruimen ze de hal. Niemand wordt gearresteerd.
Bezetting ECN wel gelukt
Omdat de bezetting van het ministerie van E.Z. niet helemaal gelukt is, wordt er door dezelfde groep een paar uur later een bezetting uitgevoerd bij het kantoor van het Energie Centrum Nederland (Petten), dat ook in Den Haag is gevestigd. Deze lukt wel en tevens worden er een aantal papieren 'gevonden', die echter niets bijzonders bevatten. Aangezien alle deuren op slot zijn gedaan, moet de politie via een raam naar binnen. Ook hier geen arrestaties.
De Wraak van Jonkheer de Brauw
Zonder twijfel de meest spraakmakende antikernenergie actie uit de periode na Dodewaard '81, vindt plaats in de nacht van 20 op 21 juni in Den Haag. In het ministerie van economische Zaken wordt ingebroken op de afdeling van 't Directoraat-generaal voor Energie.
Zes postzakken papier 'verhuizen', zakken vol dossiers, brieven, notulen, notities, agenda's, etc. De groep die de diefstal pleegt noemt zich 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw', naar de voorzitter van de stuurgroep die de Brede Maatschappelijke Discussie organiseerde. De Brauw had zich 'teleurgesteld' uitgelaten toen bleek dat het kabinet, ondanks de duidelijke uitslag van de BMD, van plan was om kerncentrales te gaan bouwen.
Een paar dagen na de inbraak komt al de eerste onthulling: de kernenergielobby pleit voor deelneming in de bouw van een tweede snelle kweekreactor. Als er niet snel een positief besluit daar over genomen wordt, zal de nucleaire industrie orders mislopen voor onderzoek en bouw. Hoewel het kabinet dit voorstel liever niet in de Tweede Kamer aan de orde stelt, een meerderheid is waarschijnlijk tegen, reserveren ze al wel geld voor een onderzoeksprogramma en zetten daarmee de Kamer buitenspel.
Uit de volgende serie documenten (gepubliceerd in Bluf! 11-7) blijkt dat de minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, onderling al hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden. De Vereniging Milieu Defensie eist naar aanleiding hiervan de heropening van het Kamerdebat over de bouw van nieuwe kerncentrales, omdat deze brief nog vóór dat debat is geschreven en goedgekeurd werd door Van Aardenne. CDA en VVD vinden de uitlatingen weliswaar ongelukkig, maar zien geen aanleiding in heropening.
In hetzelfde nummer van Bluf! een onthulling over een 'blanco-cheque' van Van Aardenne aan de Hoogovens-dochter Aldel: f 500.000.000,- extra steun en de garantie dat de kosten van een eventuele sluiting door de staat betaald zullen worden. Van Aardenne bijt vervolgens van zich af, door het publiceren van de gestolen stukken een 'schandelijke zaak' te noemen: "Ik meen dat de kranten er goed aan hadden gedaan als ze dat materiaal niet gepubliceerd hadden (...) Het is een aansporing om meer Watergate's in Nederland te krijgen en dan heb je mooi nieuws."[NRC, 12 juli 1985] Hiermee te kennen gevend dat hij van nog meer geheimen weet die het daglicht niet kunnen verdragen. Ondertussen wordt door de officier van justitie meegedeeld dat men maatregelen overweegt tegen het weekblad Bluf!, omdat ze, onder de kop 'Inbreken kan iedereen', de namen, adressen en vakantieperiodes publiceert van hoge ambtenaren. Begin '87(!) wordt de drukker van dat Bluf!-nummer verantwoordelijk gesteld voor die uitgave, omdat ze niet kunnen zeggen wie verantwoordelijk is voor het desbetreffende nummer.
Tot in het Algemeen Dagblad aan toe verschijnen ingezonden brieven waaruit duidelijk blijkt dat de inbraak bij E.Z. weliswaar afgekeurd wordt, maar dat men nog veel verontrustender vindt dat er inbraken voor nodig zijn om geheime afspraken aan het licht te brengen. Door D'66 wordt het aftreden van Van Aardenne geëist, maar dat gaat niet door, al is 57% van de Nederlandse bevolking het met deze eis eens. Uit diezelfde enquête blijkt dat 58% tegen de bouw van nieuw kerncentrales is en maar 26% vóór.
De derde serie onthullingen (gepubliceerd 25-8) gaan over pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales. Daarbij wordt het duidelijk dat de voorlichters in het rondreizend PKB-circus (Planologische Kern Beslissing) van 2 t/m 6 september, f 1500,- per avond (exclusief reis- en verblijfkosten) verdienen. Hoewel Winsemius (de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) blijk gaf van zijn ontsteltenis dat hij was gepasseerd in afspraken tussen staatssecretaris Van Amelsfoort en het Industrie en Havenschap Moerdijk over het afslaan van afval aldaar, wordt uit vertrouwelijke notities duidelijk dat hij van die afspraken wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen) van zijn ministerie afkomstig is.
Verder gaan er nog onthullingen over de gasprijzenpolitiek, de aanbeveling om meer aardgas te exporteren omdat dat de komst van meer kerncentrales noodzakelijk maakt, en over de afspraken rond de orders voor de nieuwe centrales met Frankrijk, die bereid zouden zijn het afval uit Borssele en Dodewaard op te slaan. Die geheime contacten zijn echter door het uitstellen van de bouw in verband met Tsjernobyl (april '86) afgebroken, aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken later.
Door de inbraak is heel wat smerigheid boven tafel gekomen en dat heeft de antikernenergie beweging ongetwijfeld een flinke impuls en de atoomlobby een flinke deuk opgeleverd.
De onthullingen in Bluf!
Bluf! 176, 27 juni 1985
"De Wederopstanding van Jonkheer De Brauw"
Het hoe en waarom van de actie en de eerste onthulling: het kweekreactor-project
Bluf! 178, 11 juli 1985
'Inbreken kan iedereen'
De minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, blijken onderling al te hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden
Bluf! 183, 15 augustus 1985
Atoomlobby-uitspraken in geheime afspraken over inspraak.
Pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales
Bluf! 187, 12 september 1985
'Wie afval dumpt kan stront krijgen'
Winsemius (de minister van VROM) speelt de brave onschuldige minister. Uit vertrouwelijke notities wordt duidelijk dat hij van afspraken over afvalopslag in Moerdijk wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen gulden) van zijn ministerie afkomstig is.
Bluf! 190, 3 oktober 1985
'Wat is met het gezag?'
Over de gigantische voordelen die de 'heren Van Aardenne en (topambtenaar) Verberg' de grootverbruikers op hun elektriciteitsrekening willen gunnen.
Bluf! 194, 7 november 1985
'Zeer geheim'
Uitkeringen worden gekort en de gezondheidszorg moet maar inkrimpen. Maar miljarden worden uitgegeven voor nieuw wapentuig en ook het repressie-apparaat kan rekenen op geld. Dat de honger van het bedrijfsleven nog lang niet is gestild blijkt uit deze onthullingen.
Bluf! 196, 21 november 1985
'De wraak van jhr. mr. De Brauw prijst af'
Het aardgas is voor de kleinverbruiker onbetaalbaar geworden. Er profiteren duidelijk andere groepen mensen van dat goedkoop uit de grond gehaalde gas. De Wraak zocht voor je uit wie.
Bluf! 221, 15 mei 1986
'Geloof ze niet!'
Publicaties over Borssele, Siemens, Candu en Ballast Nedam, maar speciale aandacht voor de Franse nucleaire bedrijven en het arme China
Bluf! 221, 15 mei 1986
'De Wraak van justitie'
Justitie start een gerechtelijk vooronderzoek tegen Bluf!. Maar omdat dat geen rechtspersoon is wordt de drukker ('Raddraaier') aangepakt. De achtergronden.
Bluf! 226, 19 juni 1986
'Onderzoeken kan iedereen'
Korte geschiedenis en analyse van de atoomlobby en kernenergie in Nederland
Sabotage hoogspanningsnet; video verboden
In de vroege morgen een felle flits en een harde knal in de Dordtse Kil: kortsluiting in een hoogspanningsleiding.
Viereneenhalfjaar na de eerste publiciteit doet het ‘Verzetsfront Willy Wortel en de Lampjes’ weer van zich spreken. Het Verzetsfront brengt een video uit met een handleiding hoe hoogspanningsleidingen te saboteren. De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) weet een exemplaar te bemachtigen, laat het aan experts van de KEMA zien en die zeggen “toch wel geschrokken” te zijn.
Het Verzetsfront is bekend van begin jaren ‘80 toen ze meerrmalen (en succesvolle) pogingen deden het hoogspanningsnet te saboteren door met een koperen draad kortsluiting te veroorzaken.
In de Telegraaf van 1 augustus 1985 wordt bekend gemaakt dat “de laatste tijd op verschillende plaatsen in het land door middel van aanslagen op trafohuisjes en hoogspanningsmasten opzettelijk storingen in de stroomleverantie veroorzaakt” zijn. De politie wil er liever geen ruchtbaarheid aan gegeven, maar “heeft een reeks van dergelijke gebeurtenissen in onderzoek”. Ook begin '85 verzuchtte de voorlichter van de SEP al: "Ik denk intussen dat er vaak meer loos is dan de politie wil toegeven. Er gebeuren vervelende dingen die niet in de publiciteit zijn gebracht en waarover ik ook nu niets zal zeggen".
Er zijn volgens de media in totaal 17 kopieën van de video gemaakt. Onder andere de VPRO en de IKON-televisie krijgen een kopie toegestuurd. Uitgezonden wordt er niets.
Bij het publiciteitsoffensief van Willy Wortel verschijnt ook een affiche en een nieuwe (ietwat herziene) druk van de handleiding uit september 1981: ‘Sabotage in je vrije tijd’. Video en (bezit van meerdere exemplaren van de) brochure worden verboden, maar niemand wordt er ooit voor gearresteerd.
PKB-circus ontmoet oppositie locatie Maasvlakte
Donderdagavond: de lokatie Maasvlakte is aan de beurt. In de sporthal De Dukdalf in Den Brielle zijn 500 mensen present. De film wordt gesaboteerd, eerst door een bord voor de projector te houden en later door steeds de stekker uit het stopcontact te trekken. Een deel van de aanwezigen verlaat de zaal voor een alternatieve voorlichtingsbijeenkomst. Als Verbergh de vraag: "Als we hier om ons heen kijken zien we al genoeg rotzooi, moet daar dan nog meer bij?" met een grapje wil af doen ("Het is hier in de zaal inderdaad een zooitje") krijgt hij een glas water over zich heen. De politie grijpt meteen genadeloos in. Een vrouw wordt bewusteloos in een wurggreep afgevoerd en iemand wordt twee tanden uitgeslagen, hetgeen een persfotograaf doet verzuchten: "Als je op een voorlichtingsavond je mond open doet, slaan ze de tanden uit je bek".
Onrust tijdens RARO-bijeenkomst
Tijdens een vergadering in Den Haag van de RARO (Raad van Advies voor Ruimtelijke Ordening) ligt het in de bedoeling van Van Rooij (directeur van de PNEM) om Moerdijk te verkopen als de meest geschikte locatie voor nieuw te bouwen kerncentrales. Tegenstanders/sters zorgen er voor dat dat niet gebeurt. Door lawaai en door het saboteren van licht en geluid, gaat het verkooppraatje de mist in.
Opnieuw veel tumult bij RARO-bijeenkomst
De Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening (RARO), vergaderd in het Haagse Congresgebouw over de vestigingsplaatsen voor de nieuwe kerncentrales. Borssele wordt als meest geschikt en de Moerdijk (tot dan toe zwaar favoriet) als minst geschikte vestigingsplaats aangewezen. Zo'n 60 mensen verstoren de vergadering: ze vinden dat álle plaatsen ongeschikt zijn voor kerncentrales. De actievoerders-/sters laten ballonnen piepend leeglopen, lachen, fluiten, maken kortom veel lawaai. Als de voorzitter (Hans Wiegel) waarschuwt wordt het weer even wat rustiger, maar niet lang daarna zwelt het lawaai weer aan. Na dit spelletje zo lang mogelijk gespeeld te hebben, worden ze door de politie ontruimd. Dan wordt geprobeerd kortsluiting te maken en de geluidsapparatuur te saboteren. Buiten worden ze door de politie nog verder verspreidt als ze proberen bij de ramen van de vergaderruimte te komen.
Welke vestigingsplaats wint?
Binnen vergadert de Kamercommissie voor EZ over de vestigingsplaatsen voor nieuwe kerncentrales: gaat de Kamer akkoord met de PKB (Planologische Kernbeslissing) waarin 5 locaties genoemd worden?
Buiten op het Binnenhof is een soort ‘zeskamp’ tussen de mogelijke locaties: Borssele, Moerdijk, Maasvlakte, Noordoostpolder en Eemshaven. Allerlei “elementaire zaken” voor vestigingsplaatsen komen aan de orde: van “sjouwen met vaatjes radio-aktief afval, rennen met stralingspakken en gasmaskers tot evakueren en kernraketten stapelen”.
Binnen komt de PvdA met een aantal extra Kamerleden en kan op die manier uitstel realiseren van het debat. Na wat soebatten wordt afgesproken 6 mei het debat te vervolgen. Maar dan is de situatie ondertussen heel anders….
Protest tegen congres over nieuw type kerncentrale
Aan de Technische Universiteit in Delft is een bijeenkomst om plannen voor te leggen en te verduidelijken aan vertegenwoordigers van meer dan 60 bedrijven over een nieuwe kernreactor: de Hoge Temperatuur Reactor. Het HTR-consortium hoopt dat vanaf 2005 die kleine reactoren gebouwd gaan worden en spreken van een 'revival' van kernenergie in Nederland. De jongerenorganisatie binnen GroenLinks, Dwars, organiseert protest; er is een picket, men deelt pamfletten uit, en binnen worden kritische vragen gesteld.