18 december 1984: Vlag als schaamlap
|
Zoeken: 2, Nieuwe kerncentrales
Uitkomsten
De Wraak van Jonkheer de Brauw
Zonder twijfel de meest spraakmakende antikernenergie actie uit de periode na Dodewaard '81, vindt plaats in de nacht van 20 op 21 juni in Den Haag. In het ministerie van economische Zaken wordt ingebroken op de afdeling van 't Directoraat-generaal voor Energie.
Zes postzakken papier 'verhuizen', zakken vol dossiers, brieven, notulen, notities, agenda's, etc. De groep die de diefstal pleegt noemt zich 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw', naar de voorzitter van de stuurgroep die de Brede Maatschappelijke Discussie organiseerde. De Brauw had zich 'teleurgesteld' uitgelaten toen bleek dat het kabinet, ondanks de duidelijke uitslag van de BMD, van plan was om kerncentrales te gaan bouwen.
Een paar dagen na de inbraak komt al de eerste onthulling: de kernenergielobby pleit voor deelneming in de bouw van een tweede snelle kweekreactor. Als er niet snel een positief besluit daar over genomen wordt, zal de nucleaire industrie orders mislopen voor onderzoek en bouw. Hoewel het kabinet dit voorstel liever niet in de Tweede Kamer aan de orde stelt, een meerderheid is waarschijnlijk tegen, reserveren ze al wel geld voor een onderzoeksprogramma en zetten daarmee de Kamer buitenspel.
Uit de volgende serie documenten (gepubliceerd in Bluf! 11-7) blijkt dat de minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, onderling al hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden. De Vereniging Milieu Defensie eist naar aanleiding hiervan de heropening van het Kamerdebat over de bouw van nieuwe kerncentrales, omdat deze brief nog vóór dat debat is geschreven en goedgekeurd werd door Van Aardenne. CDA en VVD vinden de uitlatingen weliswaar ongelukkig, maar zien geen aanleiding in heropening.
In hetzelfde nummer van Bluf! een onthulling over een 'blanco-cheque' van Van Aardenne aan de Hoogovens-dochter Aldel: f 500.000.000,- extra steun en de garantie dat de kosten van een eventuele sluiting door de staat betaald zullen worden. Van Aardenne bijt vervolgens van zich af, door het publiceren van de gestolen stukken een 'schandelijke zaak' te noemen: "Ik meen dat de kranten er goed aan hadden gedaan als ze dat materiaal niet gepubliceerd hadden (...) Het is een aansporing om meer Watergate's in Nederland te krijgen en dan heb je mooi nieuws."[NRC, 12 juli 1985] Hiermee te kennen gevend dat hij van nog meer geheimen weet die het daglicht niet kunnen verdragen. Ondertussen wordt door de officier van justitie meegedeeld dat men maatregelen overweegt tegen het weekblad Bluf!, omdat ze, onder de kop 'Inbreken kan iedereen', de namen, adressen en vakantieperiodes publiceert van hoge ambtenaren. Begin '87(!) wordt de drukker van dat Bluf!-nummer verantwoordelijk gesteld voor die uitgave, omdat ze niet kunnen zeggen wie verantwoordelijk is voor het desbetreffende nummer.
Tot in het Algemeen Dagblad aan toe verschijnen ingezonden brieven waaruit duidelijk blijkt dat de inbraak bij E.Z. weliswaar afgekeurd wordt, maar dat men nog veel verontrustender vindt dat er inbraken voor nodig zijn om geheime afspraken aan het licht te brengen. Door D'66 wordt het aftreden van Van Aardenne geëist, maar dat gaat niet door, al is 57% van de Nederlandse bevolking het met deze eis eens. Uit diezelfde enquête blijkt dat 58% tegen de bouw van nieuw kerncentrales is en maar 26% vóór.
De derde serie onthullingen (gepubliceerd 25-8) gaan over pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales. Daarbij wordt het duidelijk dat de voorlichters in het rondreizend PKB-circus (Planologische Kern Beslissing) van 2 t/m 6 september, f 1500,- per avond (exclusief reis- en verblijfkosten) verdienen. Hoewel Winsemius (de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) blijk gaf van zijn ontsteltenis dat hij was gepasseerd in afspraken tussen staatssecretaris Van Amelsfoort en het Industrie en Havenschap Moerdijk over het afslaan van afval aldaar, wordt uit vertrouwelijke notities duidelijk dat hij van die afspraken wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen) van zijn ministerie afkomstig is.
Verder gaan er nog onthullingen over de gasprijzenpolitiek, de aanbeveling om meer aardgas te exporteren omdat dat de komst van meer kerncentrales noodzakelijk maakt, en over de afspraken rond de orders voor de nieuwe centrales met Frankrijk, die bereid zouden zijn het afval uit Borssele en Dodewaard op te slaan. Die geheime contacten zijn echter door het uitstellen van de bouw in verband met Tsjernobyl (april '86) afgebroken, aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken later.
Door de inbraak is heel wat smerigheid boven tafel gekomen en dat heeft de antikernenergie beweging ongetwijfeld een flinke impuls en de atoomlobby een flinke deuk opgeleverd.
De onthullingen in Bluf!
Bluf! 176, 27 juni 1985
"De Wederopstanding van Jonkheer De Brauw"
Het hoe en waarom van de actie en de eerste onthulling: het kweekreactor-project
Bluf! 178, 11 juli 1985
'Inbreken kan iedereen'
De minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, blijken onderling al te hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden
Bluf! 183, 15 augustus 1985
Atoomlobby-uitspraken in geheime afspraken over inspraak.
Pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales
Bluf! 187, 12 september 1985
'Wie afval dumpt kan stront krijgen'
Winsemius (de minister van VROM) speelt de brave onschuldige minister. Uit vertrouwelijke notities wordt duidelijk dat hij van afspraken over afvalopslag in Moerdijk wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen gulden) van zijn ministerie afkomstig is.
Bluf! 190, 3 oktober 1985
'Wat is met het gezag?'
Over de gigantische voordelen die de 'heren Van Aardenne en (topambtenaar) Verberg' de grootverbruikers op hun elektriciteitsrekening willen gunnen.
Bluf! 194, 7 november 1985
'Zeer geheim'
Uitkeringen worden gekort en de gezondheidszorg moet maar inkrimpen. Maar miljarden worden uitgegeven voor nieuw wapentuig en ook het repressie-apparaat kan rekenen op geld. Dat de honger van het bedrijfsleven nog lang niet is gestild blijkt uit deze onthullingen.
Bluf! 196, 21 november 1985
'De wraak van jhr. mr. De Brauw prijst af'
Het aardgas is voor de kleinverbruiker onbetaalbaar geworden. Er profiteren duidelijk andere groepen mensen van dat goedkoop uit de grond gehaalde gas. De Wraak zocht voor je uit wie.
Bluf! 221, 15 mei 1986
'Geloof ze niet!'
Publicaties over Borssele, Siemens, Candu en Ballast Nedam, maar speciale aandacht voor de Franse nucleaire bedrijven en het arme China
Bluf! 221, 15 mei 1986
'De Wraak van justitie'
Justitie start een gerechtelijk vooronderzoek tegen Bluf!. Maar omdat dat geen rechtspersoon is wordt de drukker ('Raddraaier') aangepakt. De achtergronden.
Bluf! 226, 19 juni 1986
'Onderzoeken kan iedereen'
Korte geschiedenis en analyse van de atoomlobby en kernenergie in Nederland
Rondreizend locatiekeuze circus
Van 2 t/m 6 september zijn er inspraakavonden voor de Planologische Kern Beslissing in de 5 mogelijke vestigingsplaatsen voor nieuwe kerncentrales. Dit inspraakcircus wordt gepresenteerd door Hans Sleeuwenhoek (óók NCRV) en in een panel zitten 6 deskundigen, waaronder Verbergh (directeur-generaal Energie van het ministerie van Economische Zaken), Versteeg (kernfysische dienst) en Barendrecht (directeur Ruimtelijke Ordening van VROM). De discussie op die avonden kan niet meer gaan over de vraag óf er kerncentrales gebouwd moeten worden, maar over wat de 'meest geschikte' locatie is om ze te bouwen. Met de BMD nog vers in het geheugen zal duidelijk worden dat men van dit soort inspraak niet gediend is.
De eerste avond is in Heinkenszand (locatie Borssele). De ongeveer 500 aanwezigen laten zien dat de weerstand groot is. Met grote oren op ("Wij laten ons geen oor aannaaien") en door het produceren van veel lawaai verstoren ze de avond.
PKB-circus eindigt in chaos
De laatste PKB-avond in Uithuyzen (lokatie Eemshaven) in Groningen. Ruim 400 mensen binnen en enkele tientallen, door politie met honden op afstand gehouden, buiten ('de zaal is vol'), maken duidelijk dat ook in de Eemshaven het verzet tegen kernenergie groot is. De eis van de zaal om 2 tegenstanders/sters van kernenergie in het panel op te nemen, wordt niet gehonoreerd, waarna de rest van de avond gesmoord word in lawaai.
Vijf avonden PKB-inspraak ('een zuiver planologische discussie', werd elke avond weer geroepen), betekend vijf avonden verzet.
'Bodemloze put' voor nieuwe kerncentrales
Op deze, naar later blijkt, gedenkwaardige dag uit de geschiedenis van kernenergie, voert Stop Borssele een actie in Middelburg. Bij het kantoor van de PZEM (de exploitant van de kerncentrale in Borssele) wordt geprotesteerd tegen de lobby van de elektriciteitsmaatschappij voor een tweede kerncentrale in Borssele. In een ‘bodemloze put’ worden biljetten van 80 miljoen gulden gestort die PZEM verwacht uit te geven voor de voorbereiding van de komst van de kerncentrale. Op het 80 miljoen biljet een waarschuwing dat “het niet door derden verhandeld mag worden”. Ook wordt het ‘Sprookje van Borssele twee’ verteld over al die ministers die graag kernenergie willen.
Door het ongeluk in Tsjernobyl op die dag, verdwijnen de plannen voor nieuwe kerncentrales snel helemaal achter in de koelkast. Er blijkt dan door PZEM al 10 miljoen uitgegeven te zijn aan de voorbereiding van de tweede kerncentrale in Borssele.
Delta: nieuwe kerncentrale serieuse optie
De actiegroep 'Stop Borssele' voert actie bij het hoofdkantoor van Delta in Middelburg. Delta is voor de helft eigenaar van de kerncentrale in Borssele. Staatssecretaris Van Geel van Milieu heeft enkele weken daarvoor laten weten dat een nieuwe kerncentrale wat hem betreft een serieuze optie is om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Delta laat daarop weten een tweede centrale in Borssele niet bij voorbaat uit te sluiten en zegt later zelfs dat men plannen ontwikkelt voor de bouw van een nieuwe kerncentrales Het politieke klimaat voor kernenergie is in die afweging nog wel erg belangrijk, geeft men toe.
Protest aandeelhoudersvergadering Delta
De aandeelhouders van Delta (provincie Zeeland, en gemeentes in voornamelijk Zeeland) komen samen in Goes om bijgepraat te worden over de plannen van het bedrijf om een nieuwe kerncentrale in Borssele te gaan bouwen. Als ze daarna naar buiten komen staan er zo’n 25 demonstranten van Stop Borssele, WISE, stichting Laka, GroenLinks en SP. Ze staan er met grote spandoeken die duidelijk maken dat ze niets zien in de plannen van Delta voor Borssele-II. Kernenergie is geen oplossing voor het klimaatprobleem. "We hebben 10 jaar (en ws. minder) om te zorgen dat de temperatuurstijging onder de kritieke grens van 2 graden blijft. We kunnen die 10 jaar niet verknoeien door iets te bouwen wat hooguit pas over 10 jaar klaar is, dan nog geen kilowatt heeft geproduceerd, maar wel miljarden uit de markt heeft opgeslokt die aan werkelijke oplossingen zouden moeten worden besteed."
Later wordt er nog een petitie aangeboden aan directeur Boerma met als boodschap: ”Kernenergie is vies, duur en gevaarlijk!”
Delta wil nieuwe kerncentrale(s)
Het Zeeuwse energiebedrijf Delta start formeel de procedure die in 2011 moet leiden tot het aanvragen van een vergunning voor de bouw van een kerncentrale in Borssele. Ze doet dat door het indienen van een startnotitie bij het ministerie van VROM.
Greenpeace probeert 's morgens vroeg voor de ingang van het Delta-hoofdkantoor in Middelburg een opslagplaats voor radioactief afval te bouwen. Het lukt echter niet om de vaten vlak voor de ingang neer te zetten en dus wordt de opslagplaats aan de overkant van de weg gebouwd. Spandoeken maken duidelijk hoe Greenpeace er over denkt: Tweede Kerncentrale? Gevaarlijk Delta-plan!
Eerste bezetting tegen Borssele-2
De eerste directe actie tegen Borssele II na de aankondiging van Delta. Zo'n 15 actievoerders van het Klimaatkamp brengen de Delta een bezoek en willen in het gebouw op zoek naar de directeur die vaak heeft gezegd altijd 'in' te zijn voor een goed gesprek. De meeste komen echter niet verder dan de hal. Daar wordt dan maar muziek gemaakt door de meegebrachte sambaband. Directeur Boersma laat zich niet zien en een goed gesprek zit er niet in. Ja, 2 of 3 mensen kunnen in een kamertje met een vertegenwoordiger van het bedrijf een gesprek, maar iedereen of niemand, vinden de activisten. Als de opgetrommelde politie heeft gesommeerd verlaten ze het pand. "Deze poging om tot een goed gesprek te komen moet dan ook gezien worden als een van de pogingen uit een heel breed palet om druk uit te oefenen om de bouw van een nieuwe kerncentrale te voorkomen", aldus de activisten.
Spandoek voor Comisssaris van de Koningin
In Middelburg hangen bewoners aan de Dam tegenover het provinciehuis een groot spandoek op om Commissaris van de Koningin en verklaard voorstander van Borssele-II Karla Peijs te laten weten dat niet alle Zeeuwen voor kernenergie zijn. Op het spandoek is te lezen: "The answer, dear Karla, is blowing in the wind"
Manifestatie tegen Borssele-2
Op de Markt in hartje Middelburg wordt door de jongeren afdeling van GroenLinks, DWARS, een manifestatie gehouden over de plannen van Delta voor Borssele-II. Er zijn bandjes, een raaskalpoëet, sprekers van jongerenafdelingen van verschillende partijen en van 'Stop Borssele'. Ondanks hartje zomer zijn er toch zo'n 60 belangstellenden, goed voor Middelburgse begrippen. De media in Zeeland schenken er geen aandacht aan: 'Zeker bezig met een koe in de sloot…?" zegt een plaatselijke activist.