7-12 april 1987: ‘Tsjernomobiel’ toert rond
|
Almelo
30 Jaar Tsjernobyl; herdenking slachtoffers bij Urenco
Op het exacte moment van de ontploffing in de kerncentrale nr 4 van Tsjernobyl op 26 april 1986, 01.23 Oekraïense tijd, wordt wereldwijd de kernramp herdacht. Om 23.23 uur Nederlandse tijd (in de nacht van 25 op 26 april), herdenken bij de Urenco uraniumverrijkingsfabriek in Almelo ongeveer 30 mensen met een minuut stilte de slachtoffers van de kernramp. Door mensen die in de jaren na 1986 in de buurt van Tsjernobyl zijn geweest wordt verhaald wat ze daar aantroffen. Nog steeds is er een zone van 20 kilometer te radioactief om te wonen en zijn zelfs tot in Zuid-Duitsland bijvoorbeeld paddenstoelen en wilde varkens nog steeds te radioactief besmet voor consumptie.
Vóór de herdenking was er in een nabijgelegen Nivon-huis een informatieve bijeenkomst geweest, met vertellingen en documentaires.
Verwevenheid nucleaire en militaire bedrijvigheid
Enkele tientallen mensen fietsen langs bedrijven en instellingen in Twente die of wel te maken hebben met nucleaire dan wel met militaire bedrijvigheid. Het is een protest van het Nederlands Euregional Nucleair Overleg (NENO). De tocht gaat langs de Urenco-verrijkingsfabriek in Almelo, Stork in Hengelo en NCLR op de universiteit in Twente in Enschede. Stork heeft een militair component en NCLR (het Nederlands Centrum voor Laser Research), een dochter van Urenco, wordt genoemd bij de ontwikkeling van de Joint Strike Fighter. De fietstocht wordt afgesloten op de Tsjernobyl-herdenking in Gronau (Duitsland) bij de verrijkingsfabriek van Urenco.
Von Pforte Tot Poort
Enkele tientallen mensen fietsen in de Euregio, het Duits-Nederlandse grensgebied, van de Urenco-fabriek in Gronau naar de Urenco-fabriek in Almelo. Onderweg stoppen ze ook nog even in Enschede bij het Nederlands Centrum voor Laser Research (een samenwerking van Urenco met TU Enschede). Het is één van de activiteiten in een Actieweek van 16-23 juli georganiseerd door NENO (Nederland Euregionaal Nucleair Overleg) en het Urenco-overleg
Herdenking 29 jaar Tsjernobyl bij Urenco
Op de dag af 29 jaar nadat de Oekraïense kernreactor in Tsjernobyl ontploft demonstreert een tiental mensen in Almelo bij de ingang van Urenco: een demonstratieve herdenking, noemen ze het zelf. Urenco in Almelo is wereldwijd een van de grootste verrijkingsfabrieken en verrijkt de brandstof voor ongeveer 10% van alle kerncentrales wereldwijd.
Er wordt in Nederland al enige tijd gepraat over het verkopen van het Nederlandse deel van Urenco, nadat het kabinet dit voornemen in mei 2013 bekend maakte, De demonstranten vinden dat Urenco niet geprivatiseerd maar gesloten moet worden. En “het zou goed zijn als dit besluit daadwerkelijk genomen werd vóór de 30ste herdenking volgend jaar”, aldus het persbericht van VEDAN (Vredes- En Duurzaamheids-Activiteiten Netwerkstad).
Protest bij excursie nucleaire industrie Urenco
Onder enorme belangstelling van media protesteren een tiental actievoerders in Almelo bij de vestiging van uraniumverrijker Urenco op het moment dat een excursie aankomt met nucleaire industrie vertegenwoordigers. De bus is afkomstig uit Amsterdam waar deelnemers van de Nuclear Industry Summit als uitje kunnen kiezen uit verschillende excursies. Onder andere naar Urenco Almelo dus. Urenco is ook één van de sponsors en organisatoren van de NIS. Een gotspe, aldus organisator Enschede voor Vrede, omdat juist Urenco flink heeft bijgedragen heeft aan de “nucleaire ónveiligheid”. Niet alleen kwam de brandstof voor de kerncentrale in Fukushima daar vandaan, ook “staat Urenco, via de spionage-activiteiten van Abdul Qadir Khan, aan de basis van de Pakistaanse, Iraanse en Noord-Koreaanse kernwapenprograma’s”. Ook een team waarnemers van de OVSE is aanwezig, die het politiebeleid gedurende de NSS monitored.
'Verrijk eens iets anders' in Almelo
Als bezinning op nieuw te voren acties, maar ook om in gesprek te komen met omwonenden, directie, werknemers en politie zijn een tiental activisten een week lang in een regenboogtent bij de hoofdpoort va Urenco in Almelo. Want “na de platgespoten blokkade van de Dodewaardse kerncentrale heeft bij velen het gevoel gewekt dat het zo niet langer kan”. Het is een pleidooi voor geweldloosheid; niet alleen structuren, maar mensen zelf moeten veranderen: “met geweld, met negatieve energie, lukt dat niet”. “Wij hopen met deze duik in het onbekende de diskussie binnen de anti-kernenergie-beweging over “hoe nu” te stimuleren en te inspireren. Door aan te tonen dat het niet alleen kernenergie is, waar het om gaat, maar dat kernenergie slechts de kapstok is voor de struktuur van bezit en uitbuiting waarop de westerse kultuur gebaseerd is en dat daarom áls die kerncentrale en de verrijkingsfabriek dicht zijn, het probleem bij lange na niet opgelost is”.
Aandacht voor gevaren UF6
De Werkgroep Stop Kernenergie Almelo organiseert een stiltekring om James Harrison te herdenken. Harrison overleed in een Amerikaanse fabriek die uranium geschikt maakt voor verrijking. Het protest wijst vooral op de gevaren van uraniumhexafluoride (UF6). UF6 is de vorm waarin het uranium verrijkt wordt, ook in Almelo. UF6 is radioactief maar vooral chemisch heel giftig: in contact met water ontstaan er twee stoffen die extreem gevaarlijk zijn: fluorwaterstof en uranylfluoride. Bij het ongeluk in de Amerikaanse fabriek werden in een straal van enkele kilometers honderden mensen geëvacueerd. In Almelo zou het om duizenden mensen gaan, maar evacuatieplannen ontbreken.
Internationale actiedag tegen uranium ook in Almelo
Op een bijeenkomst in Duitsland in januari is 29 september (de dag dat in 1957 in Rusland een radioactieve afvalopslag bij Mayak explodeerde) uitgeroepen tot international actiedag tegen de uraniumindustrie. Groepen in het oosten van het land besluiten het verband te leggen tussen de 2 verrijkingsfabrieken in Gronau en Almelo die tenslotte maar 40 kilometer van elkaar liggen. In het centrum van Gronau wordt 's morgens door middel van een menselijke keten aandacht besteedt aan banken die in kernenergie investeren. 's Middags in Almelo nemen zo'n 50 mensen deel aan een manifestatie die vooral ingaat op de milieu en gezondheidsgevolgen van uranium mijnbouw. Met een verrassingsbezoek aan de verrijkingsfabriek wordt de dag afgesloten.
Bijlage: Pamflet van de actie
Prins per helikopter naar opening
Met zijn uraniumverrijkingsfabrieken is Urenco een cruciale wereldspeler. Prins Willem Alexander is uitgenodigd om de nieuwste productiehal van de fabriek in Almelo te openen. Veel mensen vinden dat vreemd omdat hij zich herhaaldelijk uitgelaten heeft over de noodzaak van een transitie naar duurzame energie. Enschede voor Vrede roept in een petitie, die in korte tijd door honderden mensen wordt ondertekend, de prins op niet naar de opening te gaan, maar de Rijksvoorlichtingsdienst laat weten dat hij toch zal gaan.
Bij de poort demonstreren ongeveer 30 mensen tegen uraniumverrijking en kernenergie, maar Willem Alexander komt en vertrekt per helikopter. Sinds een jaar is de op dit moment in coma liggende Prins Friso opgenomen in de directie van het international bedrijf.
Paasmars in teken Tsjernobyl
Op deze tweede paasdag is de jaarlijkse Paasmars voor ontwapening en vrede dit jaar, 25 jaar na het ongeluk in de kerncentrale van Tsjernobyl, in Almelo en eindigt bij de Nederlandse uraniumverrijkingsfabriek van Urenco. Ongeveer 75 mensen nemen er aan deel en luisteren oa. naar toespraken over de relatie tussen kernenergie en kernwapens, het gebruik van verarmd uranium in wapensystemen en de relatie tussen de kernwapenprogramma's van Noord-Korea en Pakistan en Urenco.